Partner KSOW: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polska Akademia Nauk w partnerstwie z Lokalną Grupą Działania Stowarzyszenie „Poleska Dolina Bugu”, Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Brama Mazurskiej Krainy” oraz Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Kraina Dolnego Powiśla”.

Czas trwania projektu : 01.03.2018 – 31.10.2018

Budżet projektu: 130 013,47 zł

Odbiorcy projektu:

• naukowcy podejmujący problematykę przedsiębiorczości, tworzenia miejsc pracy
  i alternatywnych źródeł dochodu ludności wiejskiej,
• przedstawiciele administracji lokalnej i służb doradczych dla rolnictwa,
• przedstawiciele organizacji pozarządowych (stowarzyszeń i LGD).

z 6 województw (lubelskiego, mazowieckiego, podlaskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i wielkopolskiego) a w nich gmin, które borykają się z poważnymi problemami demograficznymi (depopulacją, starzeniem, emigracją młodych) i ekonomicznymi (słabością lokalnego rynku pracy), ale w których jednocześnie skala i dynamika zjawiska drugich domów jest wysoka.

Działania i efekty projektu:

• Wyjazd studyjny do regionu Południowej Sawonii – część Fińskiego Pojezierza z najwyższą liczbą i koncentracją drugich domów w kraju, w którym uczestniczyło 20 osób. Objazd po gminach regionu poprzedziło seminarium wprowadzające do tematyki wyjazdu studyjnego, podczas którego wygłoszono referaty dotyczące zjawiska drugich domów i jego potencjału w rozwoju obszarów wiejskich. Następnie podczas kolejnych dni wyjazdu uczestnicy odwiedzili pięć gmin – Hirvensalmi, Mäntyharju, Pertunmaa, Puumala i Sulkava, w których spotkali się z przedsiębiorcami zaopatrującymi właścicieli drugich domów w lokalne dobra i usługi oraz rozmawiali z reprezentantami władz lokalnych.

Wśród wizytowanych przedsiębiorstw przeważały firmy sektora usługowego świadczące usługi remontowo-budowlane, instalacyjne, porządkowe, magazynowe oraz firmy handlujące materiałami budowalnymi i wyposażeniem domowym. W czasie rozmów z właścicielami tych podmiotów uczestnicy wyjazdu studyjnego mogli poznać specyfikę ich funkcjonowania w szczególnych warunkach – przy niskim zaludnieniu stałym, znacznym rozproszeniu przestrzennym ludności i wysokim zaludnieniu sezonowym (przyjazdy właścicieli drugich domów w okresie letnim). Poznali również jak wielką rolę pełnią właściciele drugich domów w tworzeniu dochodów i zatrudnienia w takich przedsiębiorstwach.

Podobny wymiar miały spotkania z przedstawicielami władz lokalnych, którzy wielokrotnie w swych wypowiedziach podkreślali pozytywne efekty funkcjonowania zjawiska drugich domów na ich terenie. Wśród korzyści wymieniali przede wszystkim te związane z poprawą sytuacji dochodowej miejscowej ludności, tworzeniem miejsc pracy w sektorze usługowym, wpływami z tytułu podatków i innych opłat lokalnych do gminnego budżetu oraz z (sezonowym) zwiększaniem zaludnienia gminy i partycypacją w życiu lokalnej społeczności. Bardzo często usłyszeć można było także stwierdzenia, że bez drugich domów nie byłoby możliwe funkcjonowanie i utrzymanie wizytowanych gmin jako odrębnych jednostek administracyjnych. Stąd, jeden z ich priorytetów strategicznych stanowią zawsze drugie domy, traktowane jako odrębna forma zagospodarowania turystycznego odmienna od turystyki tradycyjnej/masowej. Przedstawiciele władz lokalnych dzieląc się własnymi doświadczeniami przedstawili pomysły na silniejszą integrację właścicieli drugich domów z miejscową ludnością, uatrakcyjnienie ich pobytu w drugim domu, wydłużenie sezonu letniego, poszerzenie lokalnej oferty usługowej, a także budowanie marki miejsca w oparciu o zjawisko drugich domów.

Zgromadzone przez uczestników wyjazdu studyjnego doświadczenia o tym jak efektywnie wykorzystywać potencjał drugich domów dla realizacji celów strategicznych gmin wiejskich i lokalnych społeczności traktować można jako zbiór cennych wskazówek zarówno dla badaczy, jak i praktyków. Spotkania z przedstawicielami gmin wiejskich dowiodły, że nawet przy istnieniu pewnych negatywnych oddziaływań (można tu wymienić m.in. niekorzystne wzorce konsumpcji, słabą integrację z lokalną społecznością, presję na środowisko przyrodnicze) zjawiskiem drugich domów można skutecznie zarządzać, tak aby maksymalizować pozytywne efekty (ekonomiczne i pozaekonomiczne) i minimalizować wynikające z niego zagrożenia.

• Katalog dobrych praktyk pt. „Drugie domy jako możliwość podniesienia dochodów i zatrudnienia na wsi – fińskie doświadczenia i dobre praktyki” zawierający spis dobrych praktyk i innowacyjnych rozwiązań biznesowych stosowanych w Finlandii, które będzie można wykorzystać na obszarach wiejskich Polski. Obejmuje on kwestie dotyczące zaopatrzenia właścicieli drugich domów w płody rolne i artykuły żywnościowe, dobre praktyki w zakresie dostarczania płodów rolnych przez lokalnych rolników właścicielom drugich domów, dobre praktyki w zakresie dostarczania usług właścicielom drugich domów, a także przykłady wsparcia inicjatyw przedsiębiorczych przez władze lokalne i organizacje pozarządowe. Katalog jest dostępny w bibliotece KSOW.

---

Priorytet 1 PROW: wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich.

Cele KSOW

Cel 1: zwiększenie udziału zainteresowanych stron we wdrażaniu inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów.

Działanie 6 KSOW: ułatwianie wymiany wiedzy pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w rozwoju obszarów wiejskich oraz wymiana i rozpowszechnianie rezultatów działań na rzecz tego rozwoju.