Dizajn, a wzory regionów

KONTEKST I CELE PROJEKTU

Projekt współpracy międzynarodowej zatytułowany "Dizajn, a wzory regionów" był realizowany przez trzy Lokalne Grupy Działania: Stowarzyszenie Kraina św. Anny (lider), Podhalańską LGD oraz czeskiego partnera MAS Opavsko. Projekt ten uzyskał wsparcie merytoryczne od Muzeum Śląska Opolskiego i Muzeum Tatrzańskiego, a patronatem honorowym objęło go Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Marszałkowie Województw Opolskiego i Małopolskiego. Pierwsza myśl o stworzeniu projektu narodziła się w 2021 roku, kiedy spostrzeżono dużą rozpoznawalność góralskich wzorów, takich jak parzenica (często zdeformowanych i umieszczanych w nadmiernej ilości), w kontraście do mniejszej rozpoznawalności ornamentyki opolskiej. W związku z tym dwa odrębne kulturowo regiony – opolski i podhalański – uznały, że bazą wspólną będzie wzornictwo, a zwłaszcza haft, wokół którego zostanie zbudowana narracja, która w holistyczny sposób połączy społeczne myślenie i działanie. Głównym celem projektu był rozwój potencjału społeczno-gospodarczego w oparciu o dziedzictwo kulturowe i artystyczne, a także popularyzacja lokalnych produktów, usług i rękodzielników. Działania przyczyniły się do sieciowania instytucji i przedsiębiorców, wsparcia współpracy lokalnych podmiotów oraz budowania kapitału społecznego, co miało prowadzić do wypracowania bardziej efektywnej promocji lokalnych produktów rękodzielniczych. Wśród kluczowych zamierzeń znajdowało się również upowszechnienie haftów i wzornictwa opolskiego, by stało się rozpoznawalną formą lokalnego dziedzictwa, a także przekazanie młodszemu pokoleniu wiedzy i umiejętności dotyczących haftu, metaloplastyki, wyrobów z drewna, malowania porcelany, kaletnictwa i grafiki. Partner czeski, MAS Opavsko, wnosił do projektu specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w procedurach certyfikacyjnych produktów regionalnych, co było kluczowe dla zapewnienia standardów jakości i autentyczności.

ZREALIZOWANE DZIAŁANIA

W ramach projektu przeprowadzono szereg kompleksowych działań badawczych, warsztatowych i szkoleniowych, mających na celu promowanie obszarów wiejskich. Zrealizowano dwudniowe szkolenie kompetencyjne (w tym szkolenie z certyfikacji produktu regionalnego prowadzone przez partnera czeskiego) dotyczące budowania marki, sieciowania rzemieślników i wdrażania innowacyjnych produktów. Kluczowym zadaniem było przeprowadzenie badania etnograficznego dotyczącego opolskiego haftu, nad którym czuwała instytucja/centrum badań i dizajnu wraz z wykwalifikowanymi etnografami, a które zakończyło się szczegółowym raportem. Na podstawie tych badań, we współpracy z Muzeum Śląska Opolskiego, Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach i graficzką, po ponad 34 latach zaktualizowano i wydano Opolskie wzorniki haftów jednobarwnych oraz wielobarwnych. Zorganizowano cykl opolskich warsztatów hafciarskich, podczas których uczestnicy uczyli się haftować tradycyjne wzory na przedmiotach codziennego użytku (np. fartuchach czy torbach bawełnianych), a także warsztat malowania ceramiki we wzór opolski. Na Podhalu zrealizowano cykl 120 godzin warsztatowych z zakresu haftu, tkania, rzeźby, wyrobów użytkowych oraz metaloplastyki. Odbyła się wizyta studyjna na Podhalu, która obejmowała szkolenie z zakresu nowoczesnych trendów projektowania graficznego, oraz zakończyła się pokazem mody tradycyjnych strojów opolskich i góralskich w ujęciu dawnym i nowoczesnym, prezentując stroje m.in. Joanny Decowskiej, Anety Larysy Knap oraz Andrzeja Siekierki. Projekt promował także ekologię poprzez warsztaty z haftu „drugie życie”, podczas których uczestnicy poprzez upcykling tchnęli nowe życie w posiadane ubrania. Dodatkowo, przeprowadzono cykl spotkań „Sztuka ludowa dla najmłodszych”, gdzie dzieci uczyły się odróżniać i poznawać symbolikę wzorów regionalnych (kaszubskiego, łowickiego, góralskiego i opolskiego). Działania promocyjne objęły opracowanie spójnej identyfikacji wizualnej, profesjonalną dokumentację filmową i fotograficzną, a także wydanie licznych materiałów promujących, takich jak publikacje historyczne, pocztówki, notatniki ekologiczne oraz wełniane rękawiczki (jedna z haftem opolskim, druga góralskim).

OSIĄGNIĘTE REZULTATY I WNIOSKI

Projekt miał charakter innowacyjny, ponieważ nigdy wcześniej na terenie województw opolskiego i małopolskiego nie podjęto tak kompleksowego i holistycznego wsparcia rozwoju rynku produktów i usług bazujących na dziedzictwie kulturowym. Wśród wymiernych korzyści ekonomicznych nastąpiła odbudowa potencjału gospodarczego i wzmocnienie przedsiębiorców rękodzielniczych. Dzięki włączeniu projektantów do procesu twórczego, produkty zyskały nowoczesną formę przy zachowaniu tożsamości regionalnej, co przełożyło się na podniesienie ich jakości estetycznej i funkcjonalnej, wzrost atrakcyjności na rynku oraz możliwość sprzedaży unikalnych produktów „premium” po wyższych cenach. Dwudniowe szkolenie kompetencyjne zapewniło rękodzielnikom dostęp do wiedzy projektowej i strategii rozwoju produktów. Kluczowym aspektem społecznym było to, że kobiety stanowiły głównych depozytariuszy wiedzy i umiejętności tradycyjnego wzornictwa, a dzięki projektowi krawcowe uwierzyły w swoje możliwości, rozwijając się w kierunku projektowania. Zostały zainicjowane długofalowe relacje i networking biznesowy między projektantami a producentami, sprzyjający dalszym innowacjom. Projekt przyczynił się do archiwizacji i ochrony lokalnych tradycji (hafciarstwo, wiązanie strzępek, kaletnictwo) dzięki dokumentacji i reinterpretacji wzorów regionalnych, a młodszemu pokoleniu przekazano wiedzę i umiejętności podczas ponad 160 godzin warsztatowych. Uczestnicy doświadczyli wzrostu poczucia przynależności i dumy z miejsca zamieszkania, a projekt stworzył przestrzeń dialogu międzypokoleniowego. W kontekście budowania marki, wzory i motywy lokalne stały się spójnymi i atrakcyjnymi elementami marki miejsca, zwiększając zainteresowanie turystów. Dodatkowo, promowano ekologiczną modę poprzez upcykling oraz wydawanie przyjaznych środowisku materiałów promocyjnych (notesy z trawy/bambusa, łapawice wełniane wykonane z ubrań z second handów). Projekt wniósł głęboki przekaz kulturowy, społeczny i edukacyjny, stając się opowieścią o tożsamości i manifeście odpowiedzialnego projektowania.

Beneficjent

Stowarzyszenie Kraina św. Anny

WWW: www.annaland.pl

Program operacyjny

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020

Priorytet PROW:

VI. Wspieranie włączenia społecznego, ograniczania ubóstwa i rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich

Działanie PROW:

M19-Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER (RLKS)

Termin i miejsce realizacji

Termin realizacji projektu: 03.2022 - 05.2024

Koszt projektu

Całkowity koszt projektu: 593.071,00

w tym środki z UE: 593.071,00

z budżetu państwa: 0,00

z budżetu samorządów: 0,00

środki prywatne: 0,00

inne: 0,00

GALERIA