Europejski Zielony Ład – wyzwania i szanse dla polskiego rolnictwa

KONTEKST I CELE PROJEKTU

Odpowiedzią UE na kryzys klimatyczny jest Europejski Zielony Ład (EZŁ), nowa kompleksowa strategia na rzecz zrównoważonego rozwoju, obejmująca wszystkie dziedziny życia społecznego, gospodarki i środowiska, której celem jest osiągnięcie przez Wspólnotę w 2050 r. neutralności klimatycznej. Kluczowym elementem EZŁ z perspektywy sektora rolnego są strategia „od pola do stołu” i strategia „na rzecz bioróżnorodności”. Główny celem realizacji strategii jest zagwarantowanie wszystkim Europejczykom świeżej i bezpiecznej żywności, wytwarzanej z zastosowaniem zrównoważonych praktyk, a jednocześnie zapewnienie godziwych warunków życia rolnikom oraz ich rodzinom. Praktyki rolnicze powinny przeciwdziałać zmianom klimatu, chronić środowisko przyrodnicze i nie zmniejszać bioróżnorodności. Ważną rolę w propagowaniu prośrodowiskowego i proklimatycznego rolnictwa będą odgrywały innowacje, w tym zwłaszcza technologiczne.

Krajowe rolnictwo stanie przed bardzo poważnymi problemami wdrożenia standardów ochrony środowiska oraz przeciwdziałania zmianom klimatu, jakie stawia przed nim Europejski Zielony Ład. Dostosowanie rolnictwa do wymogów EZŁ, jest zadaniem kosztochłonnym i niesie ze sobą szereg zagrożeń dla konkurencyjności produkcji rolnej, a w konsekwencji także dla dochodów rolników i dostępności żywności w Polsce, i już teraz wywołuje negatywne reakcje społeczne. Powołanie i prace zespołu ekspertów, podsumowane odpowiednimi opracowaniami, stanowić mają element pokrycia potrzeb we wspomnianym zakresie, a także pozwolić na utrwalenie elementu integracji, wymiany, transferu i upowszechniania wiedzy, wsparcie innowacji w rolnictwie i w końcu zwiększenie udziału zaangażowanych stron.

Celem prac o charakterze seminaryjno-warsztatowym i studialnym, była integracja środowiska ekspertów, w tym naukowców, dla uzyskania wspólnego stanowiska i konkretnych rozwiązań, które odpowiedzą na aktualne problemy rolnictwa związane z dostosowaniem rolnictwa do wymogów środowiskowych i klimatycznych EZŁ.

ZREALIZOWANE DZIAŁANIA

W ramach projektu zorganizowano 5 dwudniowych seminariów, obejmujących zarówno referaty wprowadzające, wizytę studyjną w podmiotach, których działalność wpisywała się w temat seminarium, a nade wszytko możliwość dyskusji i skonfrontowania teorii z praktyką.

• W dniach 26-27 września 2022 r. zorganizowano seminarium pn. „Środowiskowe i klimatyczne konsekwencje intensyfikacji, skali i koncentracji produkcji rolniczej” zorganizowane w Koprzywnicy (woj. pomorskie), w którym uczestniczyło 28 osób. 
• W dniach 12-13 października 2022 r. zorganizowano seminarium pn. „Problematyka marginalizacji i dezagraryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej ze szczególnym uwzględnieniem obszarów górskich – problemy strukturalne”. Seminarium odbyło się w Komborni (woj. podkarpackie) i uczestniczyły w nim 33 osoby. 
• W dniach 6-7 marca 2023 r. zorganizowano seminarium pn. Biobezpieczeństwo w produkcji żywności - od etyki do ekonomiki. Seminarium odbyło się w Nowym Adamowie k. Aleksandrowa Łódzkiego (woj. łódzkie) i uczestniczyło w nim 38 osób. 
• W dniach 24-25 kwietnia 2023 r. zorganizowano seminarium pn. Jakość żywności jako kierunek rozwoju rolnictwa UE. Systemy produkcji żywności certyfikowanej – cele, szanse i ograniczenia. Seminarium odbyło się w Ostrołęce i uczestniczyły w nim 34 osoby. 
• W dniach 23-24 maja 2023 r. zorganizowano pn. „Precyzyjne i inteligentne rolnictwo - stan obecny i perspektywy”. Seminarium odbyło się w Toruniu i uczestniczyło w nim 41 osób. 

Seminaria odbyły się zgodnie z programem zarówno w części panelowo-dyskusyjnej jak i wizyty studyjnej. Duży wachlarz instytucji, które reprezentowali uczestnicy wszystkich spotkań pozwoliły na spojrzenie z szerszej perspektywy na prezentowane tematy. Część seminaryjna spełniła swoją rolę w zakresie upowszechnienia specjalistycznej wiedzy w formie referatów, pogłębionej pytaniami i każdorazowo zakończonej burzliwą dyskusją. Z kolei wyjazdy studyjne pokazały omawiane tematy z praktycznej perspektywy, dając możliwość konfrontacji teorii z praktyką.

Pięć monografii naukowych, a także ich skrócone wersje w jęz. angielskim zostały opracowane po seminariach:

1. Monografia pn. „Środowiskowe i klimatyczne konsekwencje skali, koncentracji i intensyfikacji produkcji rolniczej” pod redakcją prof. Walentego Poczty i dr hab. Jacka Walczaka,
2. Monografia „Problemy rozwoju rolnictwa obszarów górskich na tle wyzwań Europejskiego Zielonego Ładu” j pod redakcją prof. Wiesława Musiała i dr Wojciecha Krawczyka,
3. Monografia „Biobezpieczeństwo w produkcji żywności - od etyki do ekonomiki” pod redakcją prof. R. Kupczyńskiego i prof. P. Beresia,
4. Monografia „Jakość żywności jako kierunek rozwoju rolnictwa UE. Systemy produkcji żywności certyfikowanej – cele, szanse i ograniczenia” pod redakcją prof. M. Skowrońskiej i prof. J. Walczaka,
5. Monografia „Precyzyjne i inteligentne rolnictwo - stan i perspektywy wdrażania” pod redakcją prof. A. Ekielskiego i prof. J. Walczaka.

Publikacje w wersji elektronicznej są dostępne na stronie FDPA www.fdpa.org.pl/6,biblioteka wraz z ich anglojęzycznymi skrótami.

Dodatkowym partnerem KSOW projektu był Instytut Zootechniki PIB. Jego funkcja polegała na wsparciu merytorycznym oraz opracowaniu przez pracownika naukowego IZ artykułu upowszechniającego rezultaty projektu i jego opublikowanie w branżowym czasopiśmie naukowym. Artykuł nosi tytuł „Europejski Zielony Ład – wyzwania i szanse dla polskiego rolnictwa”, przygotowany został przez dr Wojciecha Krawczyka, a opublikowano go w czasopiśmie „Wiadomości Zootechniczne”.

OSIĄGNIĘTE REZULTATY I WNIOSKI

Rezultaty realizacji projektu:

• 174 uczestników seminariów
• 5 seminariów
• 5 monografii wydanych łącznie w nakładzie 1700 egzemplarzy.
• 5 skróconych wersji monografii w jęz. angielskim w formie e-booka.

Efektem prowadzonych działań jest integracja środowiska ekspertów, dla uzyskania wspólnego stanowiska i konkretnych rozwiązań, które odpowiedzą na aktualne problemy rolnictwa związane z dostosowaniem do wymogów środowiskowych i klimatycznych Europejskiego Zielonego Ładu.

O sukcesie operacji zdecydowały: interesujący program referatów i wizyt studyjnych, wysoki poziom ekspertów i prowadzących, bardzo dobra organizacja seminariów, wysoki standard obiektów, w których się odbyły oraz atmosfera stworzona przez organizatorów i uczestników.

Co do monografii, o sukcesie zadecydowały:

• interesujące i aktualne tematy monografii,
• wysoki poziom prezentowany przez autorów, redaktorów naukowych i recenzentów,
• profesjonalne wydanie w prestiżowym Wydawnictwie Naukowym, 
• wizualna atrakcyjność publikacji, zachęcająca do lektury.

Projekt może być potraktowany jako dobra praktyka, ponieważ zapewnił wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy przedstawicielami różnych sektorów: administracji rządowej i samorządowej różnych szczebli, sektora gospodarczego w postaci przedsiębiorców, rolników i członków izb branżowych, a także sektora nauki i edukacji: naukowców z instytutów naukowych, uczelni wyższych, nauczycieli ze szkól branżowych, doradców rolniczych.

Spotkania w tak szerokim gronie uczestników były okazją do żywej dyskusji, wymiany poglądów, argumentów, przedstawienia wspólnych i odmiennych perspektyw dla teoretyków i praktyków produkcji rolniczej. Działania te można uznać za innowacyjne, gdyż są jednymi z pierwszych, które podejmują tematykę wdrożenia założeń Europejskiego Zielonego Ładu do praktyki rolniczej, uwzględniając przy tym tak kompleksowo wiele kluczowych dla sukcesu EZŁ obszarów. Operacja pokazała wiele ograniczeń i barier, z którymi mierzą się przedstawiciele różnych sektorów i dla których uczestnictwo w projekcie przyczyniło się do znalezienia rozwiązań istotnych z ich punktu widzenia problemów. Dlatego warto upowszechniać nie tylko rezultaty samego projektu, ale również taką formę dialogu międzysektorowego.

Beneficjent

Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa

Witolda Gombrowicza 19, 01-682 Warszawa

Tel: 22 864 03 90 10

WWW: www.fdpa.org.pl

E-mail: fdpa@fdpa.org.pl

Program operacyjny

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020

Priorytet PROW:

V. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym.

Działanie PROW:

Schemat 2 PT PROW 2014-2020 (KSOW)

Termin i miejsce realizacji

Termin realizacji projektu: 06.2022 - 10.2023

Koszt projektu

Całkowity koszt projektu: 634.592,49

w tym środki z UE: 630.992,49

z budżetu państwa: 0,00

z budżetu samorządów: 0,00

środki prywatne: 3.600,00

inne: 0,00

GALERIA