Cóż nam po świadomości otaczających nas problemów, jeżeli czujemy, że nikt nas nie słucha, gdy nawołujemy do działania i zmiany? Co jeśli potrafimy podjąć wyzwania swej lokalnej społeczności, jednak nie mamy wystarczającej siły do przebicia się “wyżej”? Gdzie i do kogo powinniśmy zgłaszać swoje potrzeby, abyśmy jako mieszkańcy wsi czuli, że nasz głos ma znaczenie, siłę i niesie się na równi z głosem innych grup społecznych i zawodowych, z głosem innych narodów?

Jedną z odpowiedzi na te potrzeby, mogło być odbywające się w dniach 12-15 września w halach Targów Kielce, V spotkanie Europejskiego Parlamentu Wiejskiego (EPW). Wydarzenie prowadzone w ramach idei, która stanowi przeciwwagę dla stanowienia o obszarach wiejskich z perspektywy wysokiej wieży, często bez udziału najbardziej zainteresowanych.
Idei, u której historycznych podstaw, leży tworzenie przestrzeni przede wszystkim dla praktyków wsi — jej mieszkańców, często najlepiej potrafiących wskazywać problemy dotykające ich lokalnych podwórek, a jednak równie często — będących przeświadczonych o tym, że głosy padające z ich strony mają marginalne znaczenie w procesie decydowania o przyszłości.

— Tego typu wydarzenia jak Parlament Wiejski są szalenie istotne po to, aby wypracowywać wspólne stanowiska mieszkańców wsi i próbować się z nimi przebić do decydentów, do centrum decyzyjnego, do świata polityków. Oni muszą zrozumieć, że nie da się modernizować wsi, nie da rady rozwiązywać problemów których przybywa bez udziału i głosu samych mieszkańców wsi. Jedno z drugim musi być ściśle związane. — zaznaczał pierwszego dnia Jan Krzysztof Ardanowski, Przewodniczący Rady do spraw Rolnictwa i Obszarów Wiejskich przy prezydencie RP.

Z potrzebą zmiany tego mechanizmu, V edycja parlamentu odbywała się właśnie pod hasłem “Usłysz głos wsi”, skupiając w jednym miejscu mieszkańców, przedstawicieli organizacji obywatelskich, naukowców, przedsiębiorców, rolników, przedstawicieli władz krajowych i unijnych z całej Europy. Jedną z tych osób, była Karen Keaveney z Irlandii, podsumowująca myśl wstępu: — Mieszkańcy wsi mogą sprawić, że  poprzez ich zaangażowanie, ich głos będzie słyszalny . Nie jest to łatwe, ale muszą zdać sobie sprawę, że ten głos ma znaczenie.  Musi pochodzić od przedstawicieli społeczności(...) Ważne jest też, aby informować o tym, co robimy, a także, aby liderzy na poziomie regionalnym i krajowym naprawdę dostrzegli, że mieszkańcy wsi, w każdym wieku, mają coś do zaoferowania. — warte uzupełnienia jest, że tegoroczne spotkanie zdecydowanie wyróżnia się na tle poprzednich edycji ilością młodych uczestników, po raz pierwszy stanowiących jedną z największych reprezentacji.

Zanim przejdziemy do krótkiego opisu każdego z poszczególnych dni parlamentu, polecamy krótki reportaż z całego spotkania:

Dzień powitań

Poza sprawami organizacyjnymi (rejestracja itp.) i krótkim powitaniem, pierwszy dzień opierał się przede wszystkim na przemowach przedstawicieli administracji państwowej. Swoje przemówienia otwierające wydarzenie wygłosili Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Anna Gembicka, przewodniczący Rady ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich przy Prezydencie RP Jan Krzysztof Ardanowski, oraz członek zarządu województwa Świętokrzyskiego Marek Jońca. Każde z nich zgodnie podkreślało, że głos mieszkańców wsi powinien być słyszalny zarówno na arenie krajowej jak i międzynarodowej, chociażby przez znaczący fakt tego, że w samej Polsce, stanowią oni 40% społeczeństwa. Zbiór ich opinii i doświadczeń, stanowić musi znaczący wkład w rozwój Unii Europejskiej, kraju ale też regionu i wspólnot lokalnych. Szczególnie w tak dynamicznych, zarówno geopolitycznie jak i gospodarczo czasach. Warte odnotowania w tym miejscu, są zarysowujące unijny kontekst, wypowiedzi Janusza Wojciechowskiego w których poruszał obecne i przyszłe działania Unii Europejskiej podejmowane na rzecz obszarów wiejskich:

 — Ten kongres jest ważnym elementem przyjętej przez Komisję Europejską i przeze mnie przygotowanej strategii rozwoju obszarów wiejskich, długofalowej wizji rozwoju obszarów wiejskich do 2040 roku. Taka właśnie dyskusja, w ramach tych parlamentów wiejskich, ma znaczenie, żeby wypracować właściwą politykę również na poziomach krajowych, jak rozwijać obszary wiejskie i jak wyrównywać różnice między rozwojem miast i wsi - niestety nierównym. — powiedział w wywiadzie.

— Kiedy w czerwcu 2021 roku opublikowaliśmy wizję długoterminową dla obszarów wiejskich, zidentyfikowaliśmy Europejski Parlament Wiejski jako partnera do tworzenia Paktu dla Obszarów Wiejskich. Od stycznia organizacje ELARD, ERCA, oraz PREPARE i inne instytucje zaangażowały się i przyczyniły do powstawania Paktu dla Obszarów Wiejskich. Ten pakt ma na celu po raz pierwszy zebrać wszystkich przedstawicieli rządów i przedsiębiorców , aby pracować razem, osiągnąć zamierzone cele dotyczące długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich aż do 2040 roku. To trudne, ale też obiecujące – dodał ze sceny komisarz.

Pełen zapis pierwszego dnia EPW, znajduje się w relacji poniżej:

Dzień wizyt studyjnych

Drugi dzień wypełniły wizyty studyjne do inspirujących i interesujących miejsc w województwie świętokrzyskim. Celem tych 10 wyjazdów terenowych było zapoznanie uczestników z polskimi doświadczeniami z zakresu m.in. tworzenia miejsc pracy na wsi, rozwoju przedsiębiorczości, wytwarzania i dystrybucji lokalnych produktów, wiejskiej turystyki, opieki nad seniorami, tworzeniem inteligentnych wiosek i ochrony klimatu. Uczestnicy podkreślali, że te wielokierunkowe formy rozwoju polskich obszarów wiejskich mogą stanowić przykłady, które powinny być wdrażane w innych regionach Europy.

Jak powiedział nam jeden z młodych uczestników Parlamentu podczas jednego z wyjazdów studyjnych, Jakub Wejman z woj. łódzkiego — Dzięki wizytom studyjnym, organizowanym za sprawą Europejskiego Parlamentu Wiejskiego, poznałem wiele innowacyjnych technik produkcji soków i wędlin. Z racji, że jestem uczniem szkoły rolniczej, a konkretnie Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Dobryszycach, postaram się przekazać zdobytą wiedzę innym uczniom, którzy interesują się sadownictwem i przemysłem wędliniarskim.

Opis każdej z wizyt znajdziecie tutaj

Kolejnym punktem agendy były kwestie przyszłości europejskich obszarów wiejskich. Zostały one poruszone podczas spotkań sieciujących, które przeznaczone były przede wszystkim dla młodych uczestników EPW, gdyż to młodzież będzie stanowiła przyszłość Europy i jej zdanie musi być uwzględniane podczas tworzenia polityk, przepisów prawa oraz innych dokumentów o znaczeniu legislacyjnych i strategicznym. Spotkania sieciujące zorganizowano w formie wiejskiego „World Cafe”, która polegała na wymianie poszerzających perspektywę doświadczeń w gronie młodych osób z całej Europy.

— Podczas spotkania poruszaliśmy różne kwestie dotyczące Szwecji i całej Europy. Różne kwestie dotyczyły różnych krajów, ale była jedna wspólna rzecz dotycząca każdego z nich, którą braliśmy pod uwagę — jak drogie są domy i mieszkania i jak ciężko jest z ich dostępnością dla osób, które chcą przenieść się z powrotem na obszary wiejskie lub — w przypadku osób tam dorastających, wybrać pozostanie na nich. Największym problemem jest więc zatrzymanie młodzieży na obszarach wiejskich i sprawienie, aby te tereny były bardziej atrakcyjne. Jeśli chcemy uczynić je bardziej inkluzywnymi, musimy przyjąć inną perspektywę w tym procesie. Musimy więc zbudować społeczność, która istnieje dla wszystkich: młodzieży, osób starszych, wszystkich ludzi. — Sima Benni, Szwecja

Dodatkowo, podczas tej części wydarzenia odbyły się również wystawy lokalnych i tradycyjnych produktów z całej Europy, prezentowane przez przedstawicieli poszczególnych krajów. Odwiedzanie ich, pozwalało poznać krajowe i lokalne inicjatywy podejmowane w europie, które mogą być źródłem inspiracji, przekuwanej w przyszłości na bliźniacze działania w naszych lokalnych społecznościach. Całości dopełniła strefa „Message Wall”, gdzie uczestnicy mogli wyrazić swoje opinie, zaproponować pomysły lub przekazać wiadomości płynące od nich do mieszkańców obszarów wiejskich, rządów krajowych i Unii Europejskiej.

Dzień warsztatów

Pełna lista prowadzonych warsztatów, znajduje się tutaj

Program EPW 2022

Głównym punktem trzeciego dnia były warsztaty prowadzone w niewielkich grupach, dotyczące szeregu tematów ważnych dla przyszłości obszarów wiejskich Europy. Każdy z gości Parlamentu mógł uczestniczyć w dwóch warsztatach wybranych spośród puli tematycznych:

• wieś i organizacje pozarządowe,
• przyszłość wiejskiej Europy
• działania społeczne,
• działania klimatyczne, 
• LEADER w akcji,
• przegląd badań na rzecz dobrobytu wsi,
• gospodarka wiejska,
• zatrudnianie młodych osób.

Dzień zwieńczyły działania sieciujące, efektem których, po raz kolejny było zebranie głosów uczestników spotkań. Wśród nich, szczególnie warte uwagi jest “Conversation Cafe” — zajęcia opierające się na wymianie pomysłów i doświadczeń, dotyczących działań jakie możemy wprowadzać w odniesieniu do zagrożeń wynikających z postępujących zmian klimatu.

Dzień podsumowań

Pierwszym punktem ostatniego dnia, była debata na temat Paktu dla Obszarów Wiejskich — dokumentu, który może stanowić pomost pomiędzy organizacjami działającymi oddolnie, a Komisją Europejską; dla wspólnego ustanowienia oraz podjęcia się wdrożenia działań uwzględniających potrzeby, oczekiwania oraz pomysły mieszkańców obszarów wiejskich. Finałem i zwieńczeniem dnia oraz EPW, było podpisanie dokumentu

Deklaracja z Kielc (Rural People's Declaration of Kielce)

Deklaracja została już przetłumaczona na język polski i jest dostępna:

tutaj.

W kolejnym etapie, dokument będzie przedstawiany decydentom polityki rozwojowej Unii Europejskiej i krajów, których przedstawiciele uczestniczą w obradach Parlamentu.

Poniżej relacja z tego dnia.

Musimy postawić się w pozycji, w której wpływamy na odpowiednich ludzi, aby załatwić odpowiednie sprawy. Niezależnie od tego czy chodzi o zachęcanie ludzi na naszym lokalnym obszarze do większego zaangażowania, czy też wywieranie wpływu na nasze lokalne władze — ludzi, którzy są odpowiedzialni za finansowanie, aby zaczęli przeznaczać większe środki. Być może jedno i drugie. Naprawdę ważne jest wysłuchanie różnych ludzi z różnych krajów i uświadomienie sobie tego, jak osiągnęli coś, mimo wielu przeciwności. To faktycznie przywraca Ci wiarę w siebie i  wiarę w obszary wiejskie — Miriam McKenna, Irlandia.

Obrady Europejskiego Parlamentu Wiejskiego trwały cztery dni. Jak dowodzi powyższy głos jednej z uczestniczek,  były doskonałą okazją do wymiany doświadczeń i wiedzy między społecznościami wiejskimi z całej Europy, które zgodnie twierdzą — praca dopiero się zaczyna.