Po dziewięciu latach oczekiwania, konkurs "Przyjazna Wieś" powrócił, a wraz z nim inicjatywy wspierające rozwój polskiego rolnictwa i społeczności lokalnych. Tegorocznych laureatów mogliśmy poznać wczoraj, 14 listopada 2023 roku w Warszawie podczas uroczystej gali w hotelu Indigo. 

Jako główni organizatorzy konkursu, z zaszczytem prezentujemy najważniejsze informacje z wydarzenia oraz sylwetki laureatów, wraz z ich wygranymi projektami — najbardziej innowacyjnymi i skutecznymi projektami PROW 2014-2020.

To jest bardzo dobry konkurs, ponieważ po pierwsze promuje małe miejscowości, takie jak Gąsiorowice, pokazując, że nawet w takich niewielkich społecznościach dzieje się wiele. Ludzie zainteresowani tym konkursem teraz będą patrzeć na takie miejsca z myślą — O Boże, chcę to co oni!

~Mateusz Stróżyk, Stowarzyszenie Odnowy Wsi Gąsiorowice (laureaci I miejsca)

Szczegóły konkursu

Kapituła konkursowa stanęła przed ambitnym zadaniem wybrania zwycięskich projektów w 3 kategoriach. W przypadku kategorii Poprawa konkurencyjności gospodarstw rolnych oraz Ochrona środowiska i działania na rzecz klimatu, ze względu na małą ilość zgłoszeń kapituła zadecydowała o przyznaniu tylko I nagrody oraz przyznaniu wyróżnienia. W kategorii społecznej przyznano nagrody za miejsca od 1 do 3, oraz zdecydowano się nadać aż 3 wyróżnienia.

Jak zaznaczyła przewodnicząca Kapituły, Urszula Żelazny — Widzieliśmy, że za projektami stoją żywi ludzie, zmieniające się wsie i miejscowości, rozkwitające biznesy, rozwijające się gospodarstwa rolne. Wszystko to, było dla nas bardzo inspirujące. Oceniając projekty, staraliśmy się dostrzegać ich wyjątkowość. Zadanie to było o tyle utrudnione, że musieliśmy znaleźć klucz do porównania projektów o różnych nakładach finansowych i realizowanych przez różne podmioty. Było to wyraźne szczególnie w kategorii społecznej, najbardziej licznej, gdzie znaleźliśmy projekty realizowane przez samorządy, gospodarstwa rolne i przedsiębiorców oraz organizacje pozarządowe i mieszkańców. Zależało nam na tym, aby pokazać i znaleźć projekty wyjątkowe — takie, które będą inspirować innych i zachęcać do działania. 

W składzie kapituły znaleźli się:

Urszula Żelazny – Przewodnicząca Kapituły Konkursu:

• Przewodnicząca Kapituły, Urszula Żelazny, od 2007 roku pełni funkcję Dyrektora Biura LGD „Dorzecze Bobrzy”. Jej praca skupia się na wdrażaniu programu LEADER w ramach środków PROW, co daje jej dogłębną wiedzę na temat środowiska wiejskiego, jego potrzeb i problemów. Zaangażowana społecznie, Urszula Żelazny jest także członkinią wielu stowarzyszeń, w tym Przewodniczącą Komisji Rewizyjnej Świętokrzyskiej Sieci LGD.

Aleksandra Hapka – Członkini Kapituły:

• Aleksandra Hapka to specjalistka ds. turystyki wiejskiej i marketingu w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Zajmuje się realizacją projektów z zakresu przedsiębiorczości, rolnictwa społecznego i krótkich łańcuchów dostaw. Ponadto, koordynuje Ogólnopolską Sieć Zagród Edukacyjnych w województwie kujawsko-pomorskim.

Justyna Zarzycka – Członkini Kapituły:

• Justyna Zarzycka, z wykształcenia geograf i socjolog wsi, jest również ewaluatorką projektów unijnych. Zawodowo związana z wdrażaniem funduszy na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, pracuje nad mechanizmem RLKS oraz ideą Krótkiego Łańcucha Żywności w województwie kujawsko-pomorskim. 

Piotr Nowak – Członek Kapituły:

• Piotr Nowak, profesor w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmuje się badaniami nad rozwojem obszarów wiejskich i polityką rolną. Jego wiedza naukowa i kompetencje są wykorzystywane w pracy konsultacyjno-eksperckiej dla instytucji działających na rzecz środowisk lokalnych i wiejskich.

Kryteria oceny różniły się w każdej kategorii, jednak większość projektów oceniania była z uwagi na:

• innowacyjność,
• nowatorskość projektu,
• poprawę efektywności gospodarstwa rolnego,
• zwracanie uwagi na aspekt środowiskowy i przeciwdziałanie zmianom klimatu,
• współpracę z organizacjami społecznymi,
• promowanie budowania kapitału społecznego, sieciowania i współpracy,
• długotrwałość i znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich,
• tworzenie nowych miejsc pracy,
• czerpanie z dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi i regionu,
• wartość dodaną.

Na najlepsze projekty czekały atrakcyjne nagrody:

• Za miejsce I — nagroda w kwocie 10 000,00 zł brutto
• Za miejsce II — nagroda w kwocie 8 000,00 zł brutto.
• Za miejsce III — nagroda w kwocie 6 000,00 zł brutto.
• Za wyróżnienie — nagroda w kwocie 3 000,00 zł brutto.

Wygrani i wygrane

Poprawa konkurencyjności gospodarstw rolnych

Wyróżnienie:

• Budowa budynku inwentarskiego do hodowli kóz do 45 DJP, pozyskiwanie i przetwórstwo mleka koziego w ramach RHD – Gospodarstwo Rolne Kozie Ławy
  Projekt skupiał się na wybudowaniu nowoczesnego budynku inwentarskiego do hodowli kóz. Gospodarstwo Rolne Kozie Ławy specjalizuje się w produkcji serów kozich, które zdobywają uznanie także na rynkach międzynarodowych. Właścicielka wykorzystuje oryginalną recepturę swojej babci, tworząc unikalne smaki serów. Dodatkowo, gospodarstwo prowadzi przydomowy sklep z serami, co sprawia, że produkty trafiają bezpośrednio do lokalnej społeczności.

Miejsce I:

• Utworzenie Zagrody Edukacyjnej Pszczelandia – Pasieka Pucer
  Zwycięski projekt skoncentrował się na utworzeniu Zagrody Edukacyjnej Pszczelandia, która stała się miejscem inspirującym do nauki o pszczelarstwie. Pasieka Pucer stworzyła nowoczesny budynek z trzema salami edukacyjnymi, dostosowanymi do prowadzenia różnorodnych warsztatów edukacyjnych. Dodatkowo, powstały ścieżki edukacyjne, prowadzące przez tajniki pszczół, apiterapii i zasad zdrowego odżywiania. Projekt ten nie tylko edukuje, lecz także promuje świadomość ekologiczną i rozwija zainteresowanie pszczelarstwem wśród lokalnej społeczności.

Ochrona środowiska i działania na rzecz klimatu

W kategorii środowiskowej konkursu "Przyjazna Wieś", laureaci wyróżnieni zostali za projekty, które nie tylko dbają o harmonię z przyrodą, ale także angażują społeczność lokalną. Oto zwycięzcy w tej kategorii:

Wyróżnienie:

• Bocian Biały Symbolem Wsi - Koło Gospodyń Wiejskich Żeroniczki
  Projekt realizowany przez Koło Gospodyń Wiejskich Żeroniczki skupiał się na stworzeniu przyjaznych miejsc dla ptaków, zwłaszcza bocianów, które od lat przylatywały do wsi. Inicjatywa polegała na zorganizowaniu platform, na których zamieszkały bociany, a jednocześnie zaangażowała społeczność lokalną. Projekt nie tylko wspomógł ptaki, ale również podniósł poziom wiedzy mieszkańców na temat ptaków, ekologii i ochrony przyrody. Dzięki niemu powstały miejsca do obserwacji ptaków, organizowane są imprezy tematyczne i warsztaty edukacyjne, a mieszkańcy aktywnie uczestniczą w życiu przyrody.

Miejsce I:

• Kudłaty Zakątek – Miejsce Edukacji Ekologicznej - Jarosław Lennert, Marta Maciejewska-Lennert
  "Kudłaty Zakątek" to gospodarstwo rolnicze specjalizujące się w ekstensywnej hodowli krów rasy Scottish Highland Cattle. Projekt ten nie tylko funkcjonuje jako rolnicze gospodarstwo, ale również stanowi miejsce edukacji ekologicznej. Jarosław Lennert i Marta Maciejewska-Lennert przekazują wiedzę na temat prowadzenia gospodarstwa ekologicznego i rozwiązań wspierających ochronę klimatu. Ponadto, oferują działania edukacyjne skierowane do dzieci, umożliwiając im nie tylko zdobycie wiedzy, ale także bezpośredni kontakt z naturą i zwierzętami. To innowacyjne podejście do edukacji ekologicznej, łączące rolnictwo, ochronę środowiska i społeczność lokalną.

Rozwój lokalny, aktywizacja społeczna i integracja społeczna

W kategorii społecznej konkursu "Przyjazna Wieś", projekty wyróżnione obejmują różnorodne inicjatywy, od edukacji poprzez zagospodarowanie przestrzeni publicznej po rewitalizację miejscowości. Oto laureaci:

Wyróżnienie:

• Zagospodarowanie Przestrzeni Publicznej poprzez wykonanie Miasteczka Ruchu Drogowego w miejscowości Turka - Gmina Wólka
  Projekt ten koncentrował się na stworzeniu Miasteczka Ruchu Drogowego w miejscowości Turka. Kapituła doceniła jego społeczne znaczenie, zwłaszcza w kontekście nauki zasad bezpiecznego poruszania się na drodze przez dzieci i młodzież. Inicjatywa ta miała realny wpływ na podnoszenie świadomości w tym temacie i bezpieczeństwo na drogach.

Wyróżnienie:

• Założenie Zagrody Edukacyjnej Warmińska Pszczoła jako sposób na dywersyfikację dochodu i uniknięcie sezonowości, a także odpowiedź na edukacyjną potrzebę społeczną - Zagroda Edukacyjna Warmińska Pszczoła
  Projekt ten skupiał się na utworzeniu zagrody edukacyjnej w gospodarstwie pszczelarsko-turystyczno-edukacyjnym. Zagroda posiadała ponad 300 uli, z których pozyskiwany był miód i inne produkty pszczele. Dodatkowo, oferowała całoroczne domki turystyczne i warsztaty edukacyjne, w tym dla młodych pszczelarzy. Projekt wyróżniał się unikalnym połączeniem różnych obszarów działalności, tworząc wyjątkową ofertę, która przyczyniała się zarówno do dywersyfikacji dochodu, unikania sezonowości, jak i spełniania edukacyjnych potrzeb społeczności.

Wyróżnienie:

• Utworzenie Obiektu Pełniącego Funkcje Kulturalne poprzez Budowę Świetlicy w Wymysłowie - Gmina Kunów
  Projekt obejmował budowę świetlicy w miejscowości Wymysłów, działającej jako centrum aktywności społecznej. Świetlica organizuje różnorodne zajęcia, od edukacyjnych po sportowe, kulturalne, ekologiczne, a także skierowane do różnych grup wiekowych. Działania te odpowiadają na praktyczne potrzeby aktywności mieszkańców, zabezpieczając ich różnorodne potrzeby.

Miejsce III:

• 400-lecie Nadania Wsi Suche i Ząb – Nagranie Filmów Dokumentujących Powstanie Miejscowości Wsi Suche i Ząb, Wydanie Tomu Wierszy „Moje Suche” oraz Organizacja Wystawy Malarzy oraz Twórców Ludowych - Stowarzyszenie Rozwoju Podtatrza
  Projekt ten skupiał się na promocji dziedzictwa kulturowego miejscowości Suche poprzez nagranie filmów dokumentujących historię oraz wydanie tomu wierszy "Moje Suche". Dodatkowo, inicjatywa objęła organizację wystaw artystów, wydarzeń kulturalnych, prelekcji oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii w postaci aplikacji z questem i quizem „Suche – gra terenowa”.

Miejsce II:

• Rewitalizacja Rynku w Sulistrowicach - Stowarzyszenie Sulistrowic
  Projekt rewitalizacji rynku w Sulistrowicach przekształcił przestrzeń publiczną, tworząc mini ryneczek, zwany salonikiem. Zaangażowanie około 100 mieszkańców przyczyniło się do sukcesu inicjatywy, która dodatkowo zaowocowała posadzeniem roślinności, ustawieniem tablicy oraz ławki ze stoliczkiem, stwarzając miejscowości przyjazne spotkaniom mieszkańców.

Miejsce I:

• Utworzenie i Urządzenie Szlaku Gąsek na Terenie Wsi Gąsiorowice - Szlak Gąski Produktem Lokalnym Gąsiorowic - Stowarzyszenie Odnowy Wsi Gąsiorowice
  Projekt ten skoncentrował się na utworzeniu ścieżki edukacyjnej, gdzie motywem przewodnim były figurki gąsek, nawiązujące do nazwy wsi. Wykorzystano kody QR, umożliwiające odsłuchanie historii przy każdej z gąsek. Dzięki zaangażowaniu mieszkańców wsi projekt cieszył się pozytywnym odbiorem, stając się inspiracją do promowania gąsek w lokalnej społeczności oraz wpływając pozytywnie na aranżację prywatnych posesji.

Jak podsumował Mateusz Stróżyk, ze Stowarzyszenia Odnowy Wsi Gąsiorowice — Osoby, które otrzymały wyróżnienia lub zajęły inne miejsca w konkursie, mogą być inspiracją do podjęcia podobnych działań. Warto się wzorować na innych miejscowościach, a ten konkurs doskonale przedstawia projekty, które mogą być wdrożone także w naszej wsi. Jest platformą, która ułatwia dzielenie się pomysłami. Jeśli projekty pozostaną zamknięte tylko w swoich lokalnych społecznościach, nikt o nich nie usłyszy, a potencjalnie korzystać mogą tylko nieliczni. Otwiera drogę do tworzenia podobnych innowacji nie tylko w Gąsiorowicach, ale również na Mazurach, Podlasiu czy Pomorzu."

Wykłady

Dodatkowym elementem, który wzbogacił tegoroczne spotkanie, były wykłady ekspertów w dziedzinie rozwoju społeczności wiejskich. Ewa Smuk-Stratenwerth podzieliła się swoimi spostrzeżeniami na temat tego, dlaczego warto wplatać ekologię w działalność społeczną na wsi. Z kolei Jacek Piwowarski skoncentrował się na temacie "Tyle sołtys może, ile wieś pomoże", prezentując praktyczne aspekty budowania społeczności i rozwoju obszarów wiejskich z wykorzystaniem lokalnych zasobów. Ich wykłady stanowiły uzupełnienie zróżnicowanego charakteru konkursu, pokazując, że rozwój obszarów wiejskich to nie tylko kwestia finansowania, ale także zaangażowania społeczności i świadomego wykorzystywania lokalnego potencjału. Prowadzącą konferencji podsumowującej konkurs oraz gali rozdania nagród, była Aneta Legierska.

---

Polecamy śledzić naszą stronę — niebawem udostępnimy więcej zdjęć z wydarzenia!