Rzeczywistość geopolityczna w jakiej się znaleźliśmy, wymaga podejmowania nagłych działań ułatwiających krajom Unii przejście na czystą energię i uniezależnienie się od niepewnych jej źródeł. W świetle tego, wystosowany został niedawno komunikat nakreślający wspólne rozwiązania oraz cele, kierujące nas w stronę uzyskania jak najszybszej, niezależności energetycznej.

Jak przeczytamy w artykule dostępnym na stronie Komisji Europejskiej, przedstawicielstwa w Polsce, inwazja na Ukrainę udowodniła, że potrzeba szybkiej transformacji w kierunku czystej energii nigdy nie była pilniejsza. UE importuje 90 procent zużywanego przez siebie gazu, a Rosja dostarcza około 45 procent tego importu, przy czym poziom importu z Rosji jest różny w różnych państwach członkowskich. Ponadto z Rosji pochodzi 25 procent przywożonej ropy naftowej i 45 procent przywożonego węgla.

W obliczu tych faktów, wyraźnie konieczne jest podjęcie stosownych kroków służących stworzeniu przestrzeni do odłączenia się UE od niewiarygodnych dostawców i niepewnych paliw kopalnych. Jednym z nich jest świeżo przedstawiony REPowerEU — plan uniezależnienia Europy od rosyjskich paliw kopalnych na długo przed 2030 rokiem.

Musimy uniezależnić się od rosyjskiej ropy naftowej, węgla i gazu. Po prostu nie możemy polegać na dostawcy, który wyraźnie nam grozi. Musimy działać teraz, aby złagodzić skutki rosnących cen energii, zdywersyfikować dostawy gazu na kolejną zimę i przyspieszyć przejście na czystą energię. Im szybciej przejdziemy na odnawialne źródła energii i wodór w połączeniu z większą efektywnością energetyczną, tym szybciej będziemy naprawdę niezależni i będziemy panować nad systemem energetycznym. Omówię propozycje Komisji z europejskimi przywódcami w Wersalu jeszcze w tym tygodniu, a następnie wraz z moim zespołem będziemy pracować nad ich szybkim wdrożeniem. — powiedziała Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen.

Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans dodaje — Najwyższy czas zająć się naszymi słabościami i szybko uzyskać niezależność w dokonywaniu wyboru źródeł energii. Bezzwłocznie powinniśmy przejść na odnawialne źródła energii. Odnawialne źródła energii są tanim, czystym i potencjalnie niekończącym się źródłem energii, a zamiast finansować przemysł paliw kopalnych gdzie indziej, tworzą miejsca pracy tutaj. Wojna Putina w Ukrainie pokazuje, jak pilne jest przyspieszenie przejścia na czystą energię.

Inwazja Rosji na Ukrainę pogorszyła sytuację w zakresie bezpieczeństwa dostaw i spowodowała wzrost cen energii do niespotykanego wcześniej poziomu. Na pozostałe tygodnie tej zimy Europa dysponuje wystarczającymi ilościami gazu, ale musimy pilnie uzupełnić nasze rezerwy na przyszły rok. W związku z tym Komisja zaproponuje, aby do 1 października magazyny gazu w UE były wypełnione co najmniej w 90 proc. Wyszliśmy też z propozycją regulacji cen, pomocy państwa i środków podatkowych, aby chronić europejskie gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa przed skutkami wyjątkowo wysokich cen. — oświadczyła Komisarz do spraw energii Kadri Simson.

Do komunikatu Komisji Europejskiej dotyczącego planu REPowerEU odniosło się też Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, przedstawiając swoje stanowisko w następujących, pięciu punktach:

• MRiRW popiera konieczność uniezależnienia się od surowców energetycznych z Rosji. W tym celu istotne jest wykorzystywanie zasobów własnych, szczególnie w zakresie odnawialnych źródeł energii. Dlatego też widzimy potrzebę wprowadzenia dowolności dla państw członkowskich w sposobie osiągnięcia celu OZE dla budowania lokalnego bezpieczeństwa energetycznego. Wymóg dla państwa członkowskiego powinien dotyczyć głównego celu OZE, natomiast sposób jego realizacji powinien pozostać w gestii państwa, z uwagi na jego uwarunkowania i potrzeby. W tym kontekście szczególnie istotne jest zniesienie ograniczenia dotyczącego wykorzystania surowców spożywczych na cele energetyczne na poziomie UE. Takie limity powinny ustanowić państwa członkowskie w zależności od posiadanych zasobów surowców spożywczych oraz przy uwzględnieniu bezpieczeństwa żywnościowego. Ponadto wykorzystanie surowców spożywczych na cele paliwowe zwiększa produkcję wysokobiałkowych pasz dla zwierząt, ograniczając konieczność ich importu. Widzimy również potrzebę dokonania rewizji unijnej polityki w odniesieniu do odnawialnych źródeł energii w celu uproszczenia zasad dla lokalnego wykorzystania biomasy w zapewnieniu bezpieczeństwa produkcji paliw stałych, ciekłych oraz gazowych. Rosyjska inwazja na Ukrainę pokazała jak ważne jest zapewnienie ciągłości dostaw paliw i energii, które przekłada się na bezpieczeństwo dostaw żywności. Dlatego należy dokonać przeglądu wszystkich wymogów wynikających z unijnej polityki klimatyczno-energetycznej, aby nie ograniczały możliwości budowania niezależności energetycznej państw członkowskich w oparciu o ich zasoby biomasy.
   
• Podkreślamy konieczność szczególnego wsparcia i wprowadzenia ułatwień w rolnictwie jako sektorze o znaczącym potencjale do wytwarzania energii z OZE nie tylko na potrzeby własne, ale również dla społeczności lokalnych i regionalnych.
  
  W celu efektywnego wykorzystania zasobów rolniczych niezbędna jest zniesienie kryteriów zrównoważonego rozwoju w stosunku do biomasy wytworzonej na terytorium UE. Należy uznać, że biomasa wytworzona w UE spełnia wymogi środowiskowe wynikające z WPR. Nie ma zatem potrzeby stosowania dodatkowych wymogów wydłużających procedury oraz zwiększających koszty pozyskania biomasy na cele energetyczne. Wymogi dotyczące krajów trzecich powinny pozostać bez zmian.
   
• Popieramy położenie nacisku na jak najniższe ceny energii dla konsumentów, jako głównego czynnika, którym należy się kierować przy transformacji i budowaniu niezależności energetycznej Wspólnoty. Istotne jest zatem promowanie OZE najtańszych z punktu widzenia odbiorcy końcowego, a nie wytwórcy. Takie podejście uwzględnia realny koszt ponoszony przez odbiorców, tj. nie tylko koszt wytworzenia energii, ale również jej bilansowanie w przypadku źródeł niestabilnych oraz koszty dystrybucji energii. Konieczne jest także zmniejszenie obciążeń fiskalnych dla indywidualnych i zbiorowych wytwórców energii z OZE na własny użytek. Takie rozwiązanie będzie stanowiło dodatkowy bodziec do budowania lokalnej samowystarczalności energetycznej, co wpłynie na niższe koszty bilansowania OZE oraz zmniejszy obciążenie sieci dystrybucyjnej.
   
• Popieramy konieczność rozwoju rynku biometanu w oparciu o biomasę odpadową z rolnictwa. Dlatego też niezbędny jest rozwój sieci gazowych w celu umożliwienia przyłączenia lokalnych źródeł biometanu (biogazu). W celu rozwoju sektora biometanu potrzebne są nie tylko inwestycje w źródła wytwórcze, ale również umożliwiające wtłoczenie go do sieci. Potencjał biomasy odpadowej z rolnictwa jest na tyle wysoki, że wytworzony z niej biometan może zostać wykorzystany nie tylko na potrzeby danego wytwórcy, ale również zasilać sieci gazowe. Wytwarzany w UE biometan może wnieść istotny wkład w uniezależnienie się od gazu z Rosji, a także zmniejszyć konieczność importu tego paliwa z innych źródeł. Jednocześnie wskazujemy, że WPR nie musi być głównym źródłem wsparcia sektora biometanu. Wybór źródeł wsparcia powinien zależeć od państwa członkowskiego.
   
• Produkcja nawozów mineralnych jest wysoce energochłonna, w szczególności nawozów azotowych, ponieważ oparta jest na amoniaku, z którego wytwarza się obecnie około 97% nawozów azotowych. Natomiast 80-90% całkowitych kosztów produkcji amoniaku, z którego wytwarza się nawozy azotowe, stanowi gaz ziemny. Z tego też powodu kryzys na rynku gazu i jego rekordowo wysokie ceny oddziałują bezpośrednio na przemysł nawozowy, co znajduje odzwierciedlenie w drastycznie wysokich cenach nawozów. W komunikacie zaprezentowano elastyczne podejście odnośnie wprowadzania rozwiązań w zakresie pomocy państwa i polityki podatkowej w sektorach dotkniętych wysokimi cenami energii. W dokumencie zamieszczono informację, zgodnie z którą „unijne zasady pomocy państwa dają państwom członkowskim możliwość udzielenia krótkoterminowej pomocy przedsiębiorstwom i rolnikom, dotkniętym wysokimi cenami energii i pomagają zmniejszyć ich narażenie na zmienność cen energii w perspektywie średnio- i długoterminowej”.

Pełna treść komunikatu dostępna jest na stronie Komisji Europejskiej.