Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk zrealizował I etap projektu pt. „Pogłębione badanie smart villages w Polsce – wybrane przykłady”. Polegał on na opracowaniu metodyki badania terenowego, opracowaniu scenariuszy pogłębionych wywiadów indywidualnych oraz doborze 10 gmin, gdzie następnie przeprowadzono badania terenowe.

Gminy wybrane zostały spośród tych, na terenie których zidentyfikowano inicjatywy z zakresu smart villages, zgłoszone do I edycji konkursu „Moja SMART wieś”. W badaniu wzięło udział 10 gmin z 7 województw z uwzględnieniem: zróżnicowania przestrzennego, struktury społeczno-gospodarczej, liczby ludności, charakteru zidentyfikowanej smart inicjatywy.

Lista gmin (województwo, powiat) oraz uzasadnienie wyboru:

Dragacz (kujawsko-pomorskie, świecki)	Wyróżnienie w I konkursie „Moja SMART wieś”, kilka oddolnych inicjatyw z różnych dziedzin, m.in. dziedzictwa kulturowego, edukacji, ekologii
Jarocin (wielkopolskie, jarociński)	III miejsce w I konkursie „Moja SMART wieś”, inicjatywa oddolna łącząca działania infrastrukturalne, pro-środowiskowe oraz na rzecz integracji mieszkańców
Magnuszew (mazowieckie, kozienicki)	Uczestnik I konkursu „Moja SMART wieś”, kilka inicjatyw oddolnych z zakresu kultury
Michałowo (podlaskie, białostocki)	Wyróżnienie w I konkursie „Moja SMART wieś”, inicjatywa społeczna z zakresu ochrony zdrowia
Morawica (świętokrzyskie, kielecki)	I miejsce w I konkursie „Moja SMART wieś”, kilka oddolnych inicjatyw z różnych dziedzin, m.in. pro-środowiskowych kulturalnych oraz pobudzających aktywność fizyczną
Olsztynek (warmińsko-mazurskie, olsztyński)	Wyróżnienie w I konkursie „Moja SMART wieś”, rolnictwo ekologiczne, w połączeniu z innymi działaniami na rzecz lokalnej społeczności (np. lokalne targi i bio-bazary)
Ryczywół (wielkopolskie, obornicki)	II miejsce w I konkursie „Moja SMART wieś”, inwestycja infrastrukturalna z zakresu sportu i rekreacji, wykorzystująca nowe technologie
Rzeczenica (człuchowski, pomorskie)	Uczestnik I konkursu „Moja SMART wieś”, kilka oddolnych inicjatyw z różnych dziedzin, m.in. turystyki i rekreacji, edukacji
Staszów (świętokrzyskie, staszowski)	Wyróżnienie w I konkursie „Moja SMART wieś”, kilka oddolnych inicjatyw z różnych dziedzin, m.in. komunikacji z mieszkańcami, edukacji oraz kultury
Szubin (kujawsko-pomorskie, nakielski)	Uczestnik I konkursu „Moja SMART wieś”, inwestycja infrastrukturalna połączona z edukacyjną

Na terenie ww. gmin przeprowadzono indywidualne wywiady pogłębione z przedstawicielami trzech typów respondentów:

1. Inicjatorzy – osoby odpowiedzialne za ideę, pozyskiwanie finansowania oraz realizację konkretnego przedsięwzięcia, wpisującego się w założenia smart villages. Posiadają największą wiedzę na temat całego procesu realizacji smart inicjatyw, znają potrzeby społeczności lokalnej oraz identyfikują „wąskie gardła” realizacji oddolnych inicjatyw. Osoby z tej grupy to m.in. sołtysi, radni, wójtowie/burmistrzowie, prezesi organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy.
2. Beneficjenci – odbiorcy zrealizowanej smart inicjatywy, korzystający z niej na co dzień. Nie znają dokładnego procesu realizacji danego projektu, jednak to osoby z tej grupy zgłaszają swoje potrzeby władzom lokalnym i inicjatorom. Część beneficjentów partycypowała w badanym przedsięwzięciu. Do tej grupy należą m.in. członkowie organizacji wiejskich (np. KGW, OSP) i zwykli mieszkańcy.
3. Władze lokalne – odpowiedzialne za wykonywanie zadań własnych, inwestycje gminne oraz wielkość funduszu sołeckiego, w niektórych przypadkach także inicjator rozwiązań z zakresu inteligentnej wsi. W badaniu respondenci z tej grupy rozumiani są szeroko, tj. zarówno wójtowie/burmistrzowie, radni, ale też kierownicy w urzędzie gminy, ośrodku pomocy społecznej, ośrodku kultury, szkołach oraz dyrekcje spółek komunalnych.

Wnioski z badania terenowego będą dla tych jednostek porównywalne – indywidualne wywiady pogłębione były przeprowadzane na podstawie stworzonych przez zespół badawczy autorskich scenariuszy. Upowszechnienie wyników badania odbędzie się w II etapie operacji za pomocą wydania monografii naukowej i udostępnienie jej w wersji drukowanej oraz online.

Pobyt na terenie 10 gmin miał na celu także obserwację nieuczestniczącą, w tym dokumentację fotograficzną badanych wsi, tak jak na przykładach poniżej.

Ogród deszczowy w miejscu narażonym na podtopienia (Piaseczna Górka, gmina Morawica),  fotografia: Łukasz  Komorowski.

Scena wiejska działająca przy fundacji „PasjoDzielnia” (Wiązownica-Kolonia, gmina Staszów), fotografia: Łukasz Komorowski.

 Pomieszczenie techniczne z zaawansowanymi technologiami w hali sportowej (gmina Ryczywół), fotografia: Sławomir Kalinowski.

„Zaczytana ławeczka” zintegrowana z aplikacją na smartfona (gmina Rzeczenica), fotografia: Ewelina Ławecka.

Projekt „Pogłębione badanie smart villages w Polsce – wybrane przykłady” - dowiedz się więcej