Partner KSOW: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk 

Czas trwania projektu: 01.04.2020–28.10.2021

Budżet projektu: 99 696,59zł 

Odbiorcy projektu:

• 10 gmin z siedmiu województw w których zidentyfikowano rozwiązania z zakresu smart villages: Dragacz i Szubin w woj. kujawsko-pomorskim, Magnuszew w woj. mazowieckim, Michałowo w woj. podlaskim, Rzeczenica w woj. pomorskim, Morawica i Staszów w woj. świętokrzyskim, Olsztynek w woj. warmińsko-mazurskim, Jarocin i Ryczywół w woj. Wielkopolskim;
• instytucje odpowiedzialne za rozwój obszarów wiejskich (m.in. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, urzędy marszałkowskie); 
• jednostki samorządu terytorialnego na poziomie gmin i powiatów;
• doradztwo rolnicze (publiczne i prywatne, zarówno na poziomie centralnym, jak i wojewódzkim);
• organizacje pozarządowe, które zajmują się tematyką rozwoju wsi (o zasięgu krajowym, regionalnym, lokalnym, czy pojedyńczych miejscowości);
• lokalne grupy działania, które będą odpowiedzialne za wdrażanie koncepcji smart villages w ramach lokalnych strategii rozwoju;
• jednostki naukowe i działające w nich biblioteki (zwłaszcza funkcjonujące w ramach nauk ekonomicznych i rolniczych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich);
• mieszkańcy wsi i liderzy lokalni, którzy odpowiadają za realizację projektów z zakresu smart villages (np. sołtysi, prezesi stowarzyszeń wiejskich, wójtowie i burmistrzowie).

Działania i efekty projektu:

• Przeprowadzenie badania w terenie przy wykorzystaniu ustrukturyzowanego kwestionariusza ankietowego — dobór celowy 10 gmin do badania dokonano spośród zgłoszeń na I edycję konkursu „Moja SMART wieś” z uwzględnieniem: zróżnicowania przestrzennego, struktury społeczno-gospodarczej, liczby ludności, charakteru zidentyfikowanej smart inicjatywy. W ramach badania przeprowadzono 150 indywidualnych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami trzech typów respondentów: 
  • inicjatorzy — osoby odpowiedzialne za ideę, pozyskiwanie finansowania oraz realizację konkretnego przedsięwzięcia, wpisującego się w założenia smart villages (m.in. sołtysi, radni, wójtowie/burmistrzowie, prezesi organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy);
  • beneficjenci — odbiorcy zrealizowanej smart inicjatywy, korzystający z niej na co dzień. Nie znają dokładnego procesu realizacji danego projektu, jednak to osoby z tej grupy zgłaszają swoje potrzeby władzom lokalnym i inicjatorom (m.in. członkowie organizacji wiejskich (np. koła gospodyń wiejskich, ochotnicze straże pożarne) i zwykli mieszkańcy);
  • władze lokalne — odpowiedzialne za wykonywanie zadań własnych, inwestycji gminnych oraz rozdysponowanie funduszu sołeckiego, w niektórych przypadkach także inicjator rozwiązań z zakresu inteligentnej wsi (tj. zarówno wójtowie/burmistrzowie, radni, ale też kierownicy w urzędzie gminy, ośrodku pomocy społecznej, ośrodku kultury, szkołach oraz dyrekcje spółek komunalnych).
    
    Oprócz indywidualnych wywiadów pogłębionych IDI badacze przeprowadzili badania gabinetowe (desk research) oraz obserwacje w 10 badanych gminach.
• Wydanie monografii naukowej pt. Koncepcja smart villages. Przykłady z Polski w wersji wydrukowanej (200 egzemplarzy) oraz w wersji elektronicznej. Publikacja jest dostępna w bibliotece KSOW oraz pod powyższym linkiem. Książka zawiera 5 rozdziałów od prób określenia definicji smart villages, przez analizę oczekiwań jakim stara się sprostać, po realne przykłady płynące z gmin uczestników konkursu „Moja SMART wieś”, zilustrowane zdjęciami. Publikację kończy rozdział poświęcony wyzwaniom dla przyszłości rozwoju wsi oraz rekomendacje dla rozwoju koncepcji smart villages w Polsce. Publikacja skierowana jest do wszystkich zainteresowanych sprawami rozwoju obszarów wiejskich oraz koncepcją smart villages. Jak piszą sami autorzy - przedstawiciele Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN : „Czytelnik znajdzie w książce sugestie i pomysły, które może modyfikować czy udoskonalać, ale przede wszystkim – dostosowywać do potrzeb własnych i społeczności lokalnej. Liczymy, że będzie to inspiracja dla osób mających jeszcze wątpliwości, czy w ogóle warto rozpoczynać tego typu inicjatywy. Jej zaletą jest połączenie rozważań teoretycznych z doświadczeniami praktycznymi, które nabyliśmy podczas organizowanego konkursu Moja SMART wieś, a także w czasie trwania badań pogłębionych w wybranych gminach”.

Zrealizowany projekt pozwolił na lepsze zrozumienie potrzeb społeczności lokalnych, mechanizmów wdrażania rozwiązań smart, a w związku z tym —  można uznać jego wkład w lepsze zaprogramowanie wsparcia finansowego instrumentu Smart Village w perspektywie UE 2023-2027. Przyczynił się on do rozpowszechnienia wiedzy na temat koncepcji smart villages oraz szans jakie przynosi obszarom wiejskim, w szczególności zmagającym się z problemami społeczno-gospodarczymi i środowiskowymi. Dzięki temu odbiorcy dowiadują się jak uruchomić zasoby tkwiące w ich lokalnym otoczeniu, czego unikać, a co traktować jako dobre wskazówki, a w konsekwencji – jak podejść do budowania oddolnej koncepcji smart rozwoju poszczególnych miejscowości. 

Więcej o projekcie, pisaliśmy w artykułach:

Inteligentna wieś — czyli jaka?

Badanie smart villages w Polsce – przykłady 10 gmin

---

Priorytet 1 PROW: Wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich

Cele KSOW

Cel 1: Zwiększenie udziału zainteresowanych stron we wdrażaniu inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich

Działanie 6 KSOW: Ułatwianie wymiany wiedzy pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w rozwoju obszarów wiejskich oraz wymiana i rozpowszechnianie rezultatów działań na rzecz tego rozwoju