Projekt własny: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Warszawie

Czas trwania projektu: 15.06.2020 - 20.11.2020

Budżet projektu: 30 000,00 zł

Odbiorcy projektu:

• Mieszkańcy obszarów wiejskich, w tym rolnicy oraz konsumenci żywności

Działania i efekty projektu:

• Przeprowadzono badanie „Moja sytuacja w okresie koronawirusa” dotyczące sytuacji społeczno-ekonomicznej ludności wiejskiej na tle mieszkańców miast, przy wykorzystaniu ankiety internetowej (metoda CAWI – Computer-Assisted Web Interview). Badanie było kontynuacją prac przeprowadzonych przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN w kwietniu 2020 roku i dotyczyło rozszerzonego II i III etapu badań.

W badaniu wzięło udział w drugim etapie 1368 osób, w tym 521 mieszkańców wsi oraz 1431 osób w trzecim etapie, w tym 657 mieszkańców wsi. W każdym z województw przeprowadzono minimum 50 ankiet.

Zebrano opinie osób na temat ich dotychczasowych oraz przyszłych dochodów, stabilności ich miejsca pracy, zmian w zakresie konsumpcji oraz przyjmowanych postaw, a także przewidywań przeobrażeń, które zajdą na rynku pracy. Raport określa, jak zmienia się sytuacja gospodarstw w zakresie ubóstwa oraz warunków życia, a także sposobu wydatkowania środków, zarówno w badanych gospodarstwach domowych, jak i ich otoczeniu oraz zmian preferencji zakupowych konsumentów żywności w zakresie asortymentu zakupów oraz dostępności towarów, a także szans czy zagrożeń dotyczących sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych.

Rozpoznano sytuację społeczno-ekonomiczną w jakiej znaleźli się Polacy podczas pandemii koronawirusa, sformułowano wnioski i rekomendacje w formie raportu z II etapu badań oraz raportu końcowego z całego badania. Raport końcowy dostępny jest w bibliotece KSOW.

Wybrane wnioski wynikające z badań:

• pomiędzy pierwszym i drugim etapem badań wzrósł optymizm respondentów, w trzecim etapie ocena respondentów pozostała na zbliżonym poziomie, ankietowani w większym stopniu dostrzegają zagrożenia dla otoczenia (skala makro) niż dla własnych gospodarstw domowych (skala mikro);
• w pierwszym etapie część odpowiedzi wskazywała na znaczne poczucie paniki wśród respondentów, w drugim i trzecim etapie pandemia spowszedniała i stała się elementem „nowej normalności”;
• praca w rolnictwie decyduje o zwiększonej pewności zatrudnienia; obawiali się oni bardziej suszy i braku możliwości sprzedaży produktów rolnych;
• wśród rolników nastąpił znaczny przyrost obaw pomiędzy drugim, a trzecim etapem badań – dotyczył on szczególnie sytuacji społeczno-ekonomicznej; chociaż byli oni w mniejszym stopniu zagrożeni skrajnym ubóstwem subiektywnym, to w trzecim etapie wykazywali najwyższy poziom zagrożenia deprywacją potrzeb;
• istnieją istotnie statystycznie różnice pomiędzy wsią i małym miastem do 20 tys. mieszkańców w zakresie odczuwania pogorszenia własnej sytuacji ekonomicznej i społecznej; zidentyfikowano również w każdym etapie statystycznie istotnie różnice pomiędzy wsią a miastem powyżej 500 tys. mieszkańców;
• wśród rolników nabrały znaczenia nowe kanały dystrybucji, m. in. sprzedaż bezpośrednia, którą najczęściej wskazały gospodarstwa do 10 ha oraz zajmujące się produkcją roślinną; rolnicy wskazali na trudności w poszukiwaniu nowych rynków zbytu, zaledwie 20% (w czerwcu) i 10% (we wrześniu) rolników wskazało, że pojawiły się oferty współpracy lub nowi kontrahenci, rolnicy początkowo najczęściej otrzymywali oferty współpracy i kontakty od ODR-ów, w ostatnim etapie podkreślali znaczenia kontaktów nieformalnych;
• konsumenci początkowo dokonali zmiany w formach zakupu dóbr, zwiększając częstotliwość zakupów online oraz w małych sklepach osiedlowych i rezygnując jednocześnie z zakupów w sklepach wielkopowierzchniowych; we wrześniu nastąpił powrót do sklepów wielkopowierzchniowych, przy niewielkim odpływie od zakupów online i w małych sklepach.

Wyniki badania oraz wnioski i rekomendacje przyczynią się do zidentyfikowania potrzeb, zagrożeń czy zmian w funkcjonowaniu mieszkańców obszarów wiejskich, a także będą mogły być wykorzystane do opracowania rozwiązań przeciwdziałających skutkom COVID-19 na obszarach wiejskich, co jest szczególnie ważne w kontekście przyjmowanych polityk szczegółowych państwa, w tym MRiRW.

---

Priorytet 3 PROW: Wspieranie organizacji łańcucha dostaw żywności, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, promowanie dobrostanu zwierząt i zarządzania ryzykiem w rolnictwie.

Priorytet 6 PROW: Wspieranie włączenia społecznego, ograniczania ubóstwa i rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

Cele KSOW

Cel 1: Zwiększenie udziału zainteresowanych stron we wdrażaniu inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.

Cel 3: Informowanie społeczeństwa i potencjalnych beneficjentów o polityce rozwoju obszarów wiejskich i wsparciu finansowym.

Działanie 13 KSOW: Promocja zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich.